Thema’s > Bestuurlijke organisatie
Nationaal bestuur
Slowakije is een parlementaire republiek met een president aan het hoofd. De republiek bestaat in haar huidige vorm pas sinds 1 januari 1993, toen de Tsjecho-Slowaakse Federatie werd opgesplitst in twee onafhankelijke republieken: Tsjechië en Slowakije. Door wijzigingen in de constitutie in september 1998 wordt de president direct gekozen voor een periode van vijf jaar. De macht van het staatshoofd is relatief beperkt. De uitvoerende macht ligt bij het kabinet. Aan het hoofd van de regering staat de premier, die door de president wordt aangesteld. De premier is veelal de leider van de grootste partij of van een coalitie. De wetgevende macht berust bij het parlement, de Nationale Raad (Národna Rada Slovenskej Republiky). Het parlement heeft één kamer en bestaat uit 150 afgevaardigden, die rechtstreeks worden gekozen voor een periode van vier jaar. De premier draagt het kabinet voor, dat vervolgens door de president wordt aangesteld.
Regionaal bestuur
Slowakije is ingedeeld in acht regio’s, de zogenaamde ‘kraje’: Banskobystricky, Bratislavsky, Kosicky, Nitriansky, Presovsky, Trenciansky, Trnavsky en Zilinsky. Elke regio is genoemd naar de hoofdstad.
De regio’s bestaan uit in totaal 79 districten. Ook de districten hebben de naam van de hoofdstad van het betreffende district. In het kader van de decentralisatie krijgen regio’s steeds meer taken, waaronder die op het gebied van onderwijs, cultuur en gezondheidszorg. In september 2004 vond de fiscale decentralisatie plaats, waarbij de regio’s en gemeenten het grootste gedeelte van de opbrengst van de inkomstenbelasting toegewezen kregen. De regio’s en gemeenten vervullen ook een rol bij de programmering en besteding van de EU-structuurfondsen.
Politieke situatie
Rudolf Schuster werd op 29 mei 1999 de eerste direct gekozen president van Slowakije. In september 2002 vonden de parlementsverkiezingen plaats. De snelle formatie leidde tot het tweede kabinet van Mikulas Dzurinda, de premier. De linkse partijen uit de vorige regering haalden de kiesdrempel van 5 procent niet. Vier centrumrechtse partijen vormen samen een kleine meerderheid van 78 van de 150 zetels. De Democratische Christenunie (SDKU) van Dzurinda behaalde 28 zetels en vormde met de Hongaarse Coalitiepartij (SMK, 20 zetels), de Christen-democratische Beweging (KDH, 15 zetels) en de Alliantie van Nieuwe Burgers (ANO, 15 zetel) de nieuwe regering. Evenals tijdens de vorige verkiezingen in 1998 wisten samenwerkende partijen de populistische partij, de Beweging voor een Democratisch Slowakije (HZDS) buiten de regering te houden. Ondanks de daling van de populariteit bleef HZDS, van de autocratische oud-premier Meciar, met 19,5 procent van de stemmen de grootste partij van Slowakije.
Het huidige centrumrechtse kabinet kan gemakkelijker snelle hervormingen doorvoeren, die de linkse partijen uit het vorige kabinet afremden.
De regeringsinspanningen richtten zich op de toetreding tot de EU en op fundamentele hervormingen van het belastingstelsel, het pensioen- en socialezekerheidsstelsel, de gezondheidszorg, de afronding van de privatisering van overheidsbedrijven, de deregulering van de water- en energieprijzen en de voltooiing van het territoriale decentralisatieproces, waaronder de fiscale decentralisatie.
In april 2004 vonden in Slowakije de presidentiële verkiezingen plaats. In de tweede ronde is Ivan Gašparovič met 59,9 procent van de stemmen gekozen tot nieuwe president en volgde met ingang van 15 juni Rudolf Schuster op. Ivan Gašparovič is de leider van de Beweging voor Democratie (HZD). Gašparovič was woordvoerder van het parlement ten tijde van de Meciar regering. Hij verliet de HZDS van Meciar en richtte zijn eigen partij HZD op. In 2006 vinden de parlementsverkiezingen plaats.
Rechtssysteem
De rechterlijke macht is onafhankelijk. Het hoogste rechtelijke niveau is de Hoge Raad. De leden daarvan worden gekozen door het parlement. Het Constitutionele Hof ziet toe op zaken met betrekking tot de grondwet. De rechters van het Constitutionele Hof worden door de president gekozen uit een groep die wordt voorgedragen door het parlement. Rechters worden benoemd voor onbepaalde tijd.